Obsesif Kompulsif Bozukluğu

Obsesif Kompulsif Bozukluğu Nedir?

Obsesif kompulsif bozukluğu halk arasında kullanılan şekli ile Takıntı Bozukluğu olarak açıklanabilir. Kısa ismiz OKB olan obsesif kompulsif bozukluk ciddi bir rahatsızlık ve yaşam kalitesini çok etkileyen bir bozukluktur.

Günde kaç kere el yıkarsınız, gününüzün kaç saati el yıkama ile geçer?

Ütüyü prizden çekmişmiydim diye her evden çıkışınızda eve döner kontrol eder misiniz ?

Takıntılar, mantıksız olduğunu bildiği halde, insanın bir türlü kafasından atamadığı rahatsızlık edici fikirler ,hayaller ve dürtülerdir. Takıntılar beynin davetsiz misafiridir. Kimine kirlendiği hissi gelir,devamlı temizlik ihtiyacı duyar, kimi şüphelerine teslim olur,kiminin aklına birine zarar verebileceği endişesi saplanır. Takıntıya cevap olarak gerçekleşen,kişinin kendisini yapmaktan alıkoyamadığı,katı biçimde uygulanan davranışlara da kompülsiyon denir.İnsanların pek çoğunda irili ufaklı takıntılar mevcuttur ancak takıntıların hastalık haline gelmesi için rahatsız edici boyutta olması gerekir. Bu takıntılar kişiye acı verirse, günlük hayatını yaşayamayacak şekilde etki ederse,insan ilişkilerine zarar verirse,takıntı hastalığı, bilim dilinde obsesif kompulsif bozukluk  var demektir.

En sık görülen takıntılar:

Bulaşma takıntısı

En sık görülen takıntı türlerinden biri olan bulaşma takıntısını yıkama ve yıkanma kompülsiyonu izler. Bulaşma takıntısında dışkı, idrar,mikrop,toz,sperm gibi nesnelerden kaçınılır. Kişi mikrop kapmaktan korktuğu için evinden çıkamayacak duruma gelebilir ve yıkanmaktan cildi yara olabilir.

Bu kişilerde bulaşma,utanç, iğrenme, tiksinme duyguları da sıkça görülür.

Şüphe takıntıları

Bu kişiler bazı şeyleri yapıp yapmadıklarından daima şüphe ederek devamlı yaptıklarını kontrol etme ihtiyacı duyarlar. Bu obsesyon tipinde kapının kilitli olup olmadığını kontrol etmek için defalarca eve geri dönülebilir, ışığın açık kalıp kalmadığını kontrol için defalarca yataktan kalkılabilir veya verilen bir işi hatasız yapıp yapmadığından emin olmak adına aynı yazı yüzlerce kez kontrol edilebilir.

Bedenle ilgili takıntılar

Bu tip takıntıya sahip kişilerin çoğu ölümcül hastalığa yakalanma endişesinden kurtulamazlar.Özellikle devamlı kanser olduklarına dair ciddi şüpheleri vardır. Sağlıklı olduklarına asla ikna olmazlar.Bazıları da vücutlarındaki hayali bir kusurla uğraşıp durabilirler. Örneğin burnunu beğenmeyen ve olduğundan daha büyük olduğunu düşünen bir bayan, her aynada, camda, hatta yüzünün yansıdığı su birikintiisnde bile kendini süzer ve burnunun kusurunu aklından çıkaramaz.

Düzen ve simetri takıntıları

Simetri takıntılılar, yaşadıkları ortamlarda her şeyi belli ölçülerde düzenleme gereği duyarlar. Benimsedikleri düzende yapılan değişimleri çabucak fark edip eski haline getirirler.Bu takıntıya sahip olan kişiler devamlı simetri ararlar.Onlara her şey eğri duruyormuş gibi gelir. Sürekli masa üstünü, dolapları düzenlemek isterler. Dolaptan bir gömlek alıp giymesi bir saati bulan, çünkü gömleği oradan alırken düzeni bozmak istemeyen hastaların sayısı çok fazladır. Bu kişilerin çoğu bir şeyleri düzenlemeye çalışırken saatlerce uğraşmak zorunda kalırlar ve bir türlü istedikleri biçimi veya düzeni oluşturamazlar.Düzen takıntılılar devamlı düzensizlikten yakınabilirler.

Saldırganlık Takıntıları

Bu kişiler iradelerini kaybedip çevredeki kişilere veya kendilerine zarar vermekten korkarlar.Kişi asla saldırgan duygular taşımadığı halde, birini arabasıyla ezeceği, yemek yerken sofradaki bir aile üyesini bıçak saplayıp öldüreceği ya da yeğenini camdan atacağı gibi düşüncelerle meşguldur. Asla yapmayacağı halde bu düşünceleri aklından atamaz.

Cinsel Takıntılar

Cinsel arzu duymadıkları halde o kişiyle akıllarına cinsellik düşüncesi gelen kişiler cinsel takıntılıdırlar. Anne, baba, kardeş, hatta kendi çocuklarıyla ilgili cinsel görüntüler gelir akıllarına ve bu da çok büyük utanç duygusunu beraberinde getirir.

Dini Takıntılar

Bu takıntıya sahip kişiler, aslında inançlı ve dindar oldukları halde akıllarına dinle ilgili aykırı düşünceler gelir. Allah var mı yok mu gibi sorular, etmedikleri halde kutsal şeylere küfür etmek akıllarına gelir ve bundan çok rahatsız olurlar.Günah olan şeyleri yapma isteği de bu takıntının bir başka şeklidir.

Metafizik Takıntılar

Takıntılı kişiler, felsefenin çözemediği sorularla sürekli uğraşır bu yüzden acı çekerler.Ölüm ne demek, ölümden sonra nereye gideceğiz, ahret var mıdır,ruh nerededir,yıldızların ötesinde neler var,evreni ne sonlandıracak şeklindeki sorular ,bu kişilerin aklını devamlı meşgul eder.

Sık karşılaşılan kompülsiyonlar ise:

  • Kontrol Etme
  • Yıkama
  • Sayma
  • Sorma-anlatma
  • Dua etme
  • Simetri ve düzen
  • Biriktirme

Günümüzde her 10.000 kişiden 300 ünün takıntı hastalığı olduğu bilinmektedir.Türkiye’de yaklaşık 2 milyon insan bu rahatsızlıktan muzdariptir.

Takıntı hastalığı genellikle 20-35 yaş aralığında başlar.Obsesiflerin sadece %15 nde rahatsızlıklar 35 inden sonra ortaya çıkablir.Bununla birlikte çocuklarda başlayan takıntı hastalıklarına da rastlanır.Kadınlarda ve erkeklerde eşit sıklıkta görülür.Çocuk yaşlarda başlayan obsesif kompulsif bozukluğun erkelerde daha yaygın olduğu görülmüştür.

Takıntı hastalığının sebepleri:

a. Biyolojik Sebepler

Takıntı hastalığının, vücudumuzda yaşadığımız kalp,karaciğer,bağırsak rahatsızlıkları gibi rahatsızlıklardan farkı yoktur.Bu hastalık ,beyin hücrelerinde ortaya çıkan bir çeşit çalışma bozukluğundan kaynaklanabilir.Kimyasal bozukluk olarak nitelendirebileceğimiz bu rahatsızlık,beyinde serotoninin yeterince etki göstermemesiyle bağlantılıdır.

b. Psikolojik Sebepler

Her insanın içinde,insanoğlunun doğası gereği hoşuna gitmeyen,kabul etmek istemediği birtakım duygu ve dürtüler vardır.İçimizden gelen bu istenmeyen duygu ve dürtülerle mücadele ederiz.Benliğimizdeki çatışmalar ve hayatın getirdiği stresle mücadele ederken farkında olmadan oluşturduğumuz ruhsal düzeneklere de savunma mekanizması adı verilir.

Savunma mekanizmaları gerek kişinin ortama adaptasyonunda ve gerekse gelişiminde çok önemli bir rol oynar.Ancak savunma mekanizmalarının abartılı şekilde kullanılması benliğin işlevini engeller ve patolojik boyuta geçebilir.Takıntılı olmaya aday kişiler,kirlilik,zıtlaşma,saldırganlık,inatçılık gibi duygu ve dürtüleriyle baş edebilmek için karşıt tepki kurma, bastırma, yalıtma ,yapma-bozma gibi savunma mekanizmalarını kullanırlar.Bu savunma mekanizmaları düşünme biçimlerine iyice yerleştiğinde ve abartılı biçimde kullanıldığında takıntılı kişilik yapısı ortaya çıkar.Örneğin kontrol takıntısına sahip kişi ,arabasının kapısını kilitleyip kilitlemediğinden şüphe eder ve sürekli kontrol etme ihtiyacı duyar. Bu takıntı tipinde yapma-bozma dediğimiz bir savunma mekanizması çok kullanılır. Yani örneğimizdeki kişi arabasının başına gider, uzaktan kumandaya basar, kapıyı tekrar açar ve kapatır.

Hastalıgın nedeni ağırlıklı olarak biyolojik olmakla birlikte herkeste ne tür takıntıların ortaya çıkacağını belirleyen, her bireyin kişilik özellikleridir.Hasta olmadan önce de titiz olan bir kişide büyük olasılıkla temizlik ve aşırı el yıkama seklinde ortaya çıkan hastalık, günlük hayatında güvensiz ve evhamlı olan bir başkasında şüphecilik ve kontrol etme şeklinde görülebilir. Mükemmeliyetçi bir kişide de simetri obsesyonu ortaya çıkabilir.

Takıntılarla İlişkili Diğer Rahatsızlıklar ( Dürtü Kontrol Bozuklukları)

  1. Tik Bozuklukları
  2. Vücut Dismorfik Bozukluğu
  3. Hipokondriyazis (Hastalık Hastalığı)
  4. Trikotilomani (Kıl Koparma Hastalığı)
  5. Anoreksiya Nervoza (Zayıflama Hastalığı)
  6. Kleptomani (Çalma Hastalığı)
  7. Kumar Bağımlılığı
  8. Onyomani (Alışveriş Hastalığı)
  9. Seks Bağımlılığı

EMDR ile Takıntıların Tedavisi

Takıntı hastalığı , uzun süreli ve zamanla iyileşme dönemleri gösterebilen bir hastalıktır.İlaç tedavisi takıntı hastalarının %60 ında olumlu sonuçlar vermektedir. Davranışçı Terapi ve Bilişsel Terapinin birlikte kullanıldığı psikoterapi yöntemleri orta -uzun vadede kişinin takıntılarını kontrol altına almasını sağlayabilmektedir. Son yıllarda EMDR terapisi de obsesif kompulsif bozuklukta kullanılan ve daha kısa sürede fayda sağlayabilen bir terapi yöntemi olarak görülmektedir.

Randevu Al