KENDİNİZLE OLAN İLİŞKİNİZ – ÖZGÜVEN GELİŞTİRME
Kişilerin kendini algılayış biçimi ile düşük öz güven arasında oldukça güçlü bir bağ vardır. Dünya üzerindeki ergen ve yetişkinlerin ortalama % 85’ inde düşük özgüven olduğu tahmin edilmektedir. Bu durumun şiddet davranışı, okul bırakma oranı, ergenlikte hamilelik, intihar ve düşük akademik başarı ile ilişkisi vardır. Dünya Sağlık Örgütü raporunda her yıl gerçekleşen ölümlerin savaş ve cinayetten daha çok intiharlardan kaynaklandığını belirtmiştir.
Kendinizi Algılayış Biçiminizin Nasıl Bir Etkisi Vardır?
Kendini algılama ilk 1999 yılında Baumeister tarafından “ bir kişinin kişilik özelliklerini nasıl anladığı ya da olduğuna inanmasıdır.” şeklinde tanımlanmıştır. Bu inanış biçimi kişinin dış dünya ile olan iletişimi üzerinde etkisi vardır. Bir insanın öz güveni aynı zamanda öz değeri, öz sevgisi ve öz saygısı kendisini algılama biçiminde etkisi vardır. Bozulmuş bir benlik algısı elbette kişinin mutluluğu bulmasında da olumsuz etkiler yaratmaktadır. Yani kendimizle olan ilişki, algı şekli ya arzu ettiklerimize ulaşmamıza engel olur ya da ulaşmamızda büyük bir kaynaktır.
Öz Güveni Çocukluk Nasıl Etkiler?
Özgüvenin olması ya da olmaması çocukluk dönemi ile bağlantılı olduğu gibi yetişkinlik hayatında farklı kanallarla değişime uğrayabilir. Söyledikleri duyulan, başarıları ve hataları fark edilip kabul gören çocukların yetişkinlik hayatında daha yüksek özgüvene sahip olma eğilimi vardır. Eğer çocuk başarıları sayesinde mükemmel olduğu algısı yaratılıp hatalarında ağır eleştiriler ile karşılaşırsa yetişkinlik hayatında düşük özgüven sorunu yaşayacaktır. Elbette bunların yanı sıra okul başarısının düşük-yüksek, sosyal deneyimlerinin olumlu-olumsuz olması özgüveni etkileyen başka faktörlerdir. Bu pozitif ya da negatif deneyimler kendinden şüpheye veya olumlu benlik algısına vesile olacaktır. Örneğin 17 yaşına gelmiş genç kızların % 78’i bedenlerinden memnun değil ve %90’nından fazlası belli bir şekle sahip olmaları ilgili baskı hissettiği gibi mümkün olsa görünüşleri ile ilgili değiştirmeyi istedikleri yerler olduğunu belirtmiştir. Düşük özgüvenli olan kızların %75’i olumsuz davranışlar (kendini kesmek, zorbalık yapmak, sigara kullanmak, alkol tüketmek ya da yeme bozuklukları gibi) sergilediklerini bildirmişlerdir.
Düşük Özgüveni Tespit Etmek
Düşük özgüven ve bununla baş etmenin ilk adımı size anormal hissettiren semptom ve davranışları fark edip değerlendirmek. Size bazı değerlendirilmesi gereken durumları listeledik;
- Hiç daha önce eleştiriye karşı hassas olduğunuz söylendi mi ya da bunu fark etmeye başladınız mı?
- Sosyal olarak kaçıngan ve sosyal ortamlardan kendinizi izole etmek için bir patern geliştirdiniz mi?
- Kendinizle veya becerilerinizle ilgili sürekli olarak olumsuz düşünceler aklınızdan geçiyor mu?
- Göz kontağı kurmakta veya dik bir posturde durmada güçlük yaşıyor musunuz?
Harekete Geçmek
Eğer yukarıdaki örneklerin size uyduğunu ve öz güven ile ilgili sorun yaşadığınızı düşünüyorsanız hayata geçirebileceğiniz eylemleri aşağıda listeledik.
- Yakın arkadaşlarınızla, ailenizle ya da iş arkadaşlarınızla size çok korkutucu gelmeyecek bir biçimde sözlü pratik yapın.
- Güçlü yönlerinizin neler olduğuna bir bakın ve bunları bir kağıda not edin.
- Günlük ya da haftalık olarak yeni bir şeyler deneyin ya da kendinize meydan okuyun.
- Günlük olarak kendinize övgülü sözler söyleyin.
- Hayalkırıklığı riskini düşürmek adına hedeflerinizde gerçekçi olun.
- Özgüvenli duruş pratiği yapın, iyi göz kontağı- gülümseme ve dik durma.
- Her gün kendinizle ilgili gurur duyduğunuz bir şeyi kendinize sesli söyleyip onu geliştirmeye çalışın.
- Kendinizi başkaları ile kıyaslamayı bırakın odağınız sadece kendi gelişiminize olmalı, bir başkasından daha iyi olmakta değil. Özgüven içten gelen bir histir, bir başkasından daha ileride olmaktan ya da dışarıdan birisinin saygı göstermesi ile gelmez.
Bu stratejileri deneyerek özgüveninizi arttırmayı ve kendinizle olan ilişkinizi güçlendirmeyi deneyin. Tekrar tekrar denediğiniz ve uzun bir süre fayda göremediğinizi düşündüğünüz taktirde profesyonel yardım almanızda fayda olabilir.